بدون در نظر گرفتن قدرت برنامه‌های فتوشاپ و فیلترهای هیجان انگیز اینستاگرام، پوست واقعی ما با انواع نواقص طبیعی مانند آکنه، منافذ باز و لک‌های پوستی دست و پنجه نرم می‌کند. البته که این موارد امری کاملا طبیعی هستند و همه افراد در طول زندگی خود بارها و بارها آن را تجربه می‌کنند. اما با توجه به معیارهای زیبایی در دنیای امروز، داشتن پوست سالم و بدون لک به رویایی جذاب برای همه تبدیل شده است. اما لک پوستی چیست و چرا به وجود می‌آید؟ چگونه باید از شر این نقاط قرمز و قهوه‌ای رنگ خلاص شد؟

لک پوستی چیست؟

لک پوستی در تعریف کلی خود، به معنی تغییر رنگ پوست در نواحی مختلف صورت و بدن است. اصطلاح لک‌های پوستی، برای طیف عظیمی از انواع علامت، نقص یا تجمع رنگدانه‌ای به کار می‌رود. علاوه بر این، لک‌های پوستی با توجه به علل و منشا خود، ممکن است با نشانه‌های دیگری همچون سوزش، خارش و التهاب نیز همراه باشند.

با دلایل ایجاد لک پوستی آشنا شوید

لک‌های پوستی به عنوان یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های سلامت پوست در دنیای امروز شناخته شده‌اند. از انواع کرم و ماسک خانگی گرفته تا لیزر و کربوکسی تراپی، راهکارهای متفاوتی برای درمان و از بین بردن آن‌ها به کار گرفته می‌شود. اما پیش از هر اقدامی، لازم است علت و منشا اصلی ایجاد لک‌های پوستی خود را شناسایی کنید تا بتوانید موثرترین راه درمانی را پیش بگیرید. از رایج‌ترین علل ایجاد لک، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

جوش و آکنه

بدن ما به طور طبیعی، نوعی چربی به نام سبوم را تولید می‌کند که وظیفه آن حفظ رطوبت و تقویت سد لیپیدی پوست است. اگرچه وجود سبوم برای فعالیت سلولی و حفظ سلامت پوست امری ضروری است، اما افزایش بیش از حد آن، با مسدودیت منافذ و ایجاد جوش و آکنه همراه است. با توجه به تحقیقات انجام شده، آکنه اغلب در اثر فعالیت بیش از حد غدد سباسه و افزایش تولید چربی طبیعی پوست به وجود می‌آید.

از بلوغ تا میانسالی، آکنه شایع‌ترین اختلال پوستی است که افراد مختلف با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. جالب است بدانید که متداول‌ترین علت ایجاد لک‌های پوستی نیز، همین جوش و آکنه‌ها هستند. جوش سرسیاه و سر سفید، دو نوع متداول آکنه هستند که اغلب رد پای قرمز یا قهوه‌ای رنگی از خود روی پوست به جا می‌گذارند. در صورت‌عدم رسیدگی به موقع، این ردپاهای موقتی می‌توانند تبدیل به لک‌های پوستی ماندگار و مقاوم شوند. تجمع آلودگی، افزایش تکثیر باکتری‌های طبیعی و عدم پاکسازی پوست در طول روز نیز، از دیگر دلایل ایجاد لک پوستی مرتبط با آکنه به شمار می‌روند.

ضایعات پوستی

وقتی درباره ضایعات پوستی صحبت می‌کنیم، اولین گزینه‌ای که به ذهن‌مان می‌رسد آکنه‌ها هستند. اما جوش و آکنه تنها دلیل ایجاد ضایعات پوستی نیست. بلکه ضایعات پوست در تعریف جامع پزشکی، مجموعه‌ای از نشانه‌ها و برآمدگی‌های به وجود آمده در اثر اختلال و بیماری‌های مختلف است. در این زمینه می‌توان به انواع بثورات پوستی ناشی از حساسیت، آبله مرغان، درماتیت و اگزما اشاره کرد. همچنین نشانه‌های ظاهری زونا و پسوریازیس نیز از دیگر علل رایج به شمار می‌روند.

لک به وجود آمده در اثر بروز انواع پاپول و ضایعات مختلف، اغلب به صورت خوشه‌ای و گسترده یافت می‌شود. حتی در برخی موارد، این لک‌ها ممکن است بخش چشمگیری از اندام‌ها را به تصرف خود درآورند. این در حالی است که لک ناشی از آکنه، معمولا به صورت ناپیوسته و نقاط ریز پراکنده روی صورت و بدن دیده می‌شود.

ندول‌ها

زگیل و تگ‌های پوستی (مانند تگ زنگوله‌ای)، دو نوع رایج از انواع ندول‌ها هستند که روی پوست کمر، بازو، پا و… دیده می‌شوند. به عنوان توصیف ساده و مختصر، ندول‌ها را می‌توان مجموعه‌ای از سلول‌های بافتی تجمع یافته دانست که قطر گستردگی آن‌ها به ۲ سانتی متر می‌رسد. ندول، معمولا همرنگ پوست است و تنها از طریق لمس برجستگی می‌توان آن را تشخیص داد. اما در برخی موارد، ممکن است به رنگ قرمز یا قهوه‌ای نیز دیده شوند.

کیست

کیست‌ها انواع دیگری از ضایعات خوش‌خیم پوستی هستند. با این تفاوت که ساختار درونی آن‌ها با مایعات شفاف یا زرد رنگ پر شده است. اپیدرموئید، گانگلیون و سباسه ۳ نوع رایج کیست هستند که بیشتر افراد در طول زندگی با آن‌ها مواجه می‌شوند. تبخال نیز، نوعی کیست مسری است که توسط ویروس تبخال به وجود می‌آید. کیست‌ها بعد از تخلیه خود به خودی یا درمانی، معمولا لک‌های ملتهب یا قهوه‌ای رنگی از خود به جا می‌گذارند.

فرو رفتن مو به داخل پوست

از دلایل عجیب و جالب ایجاد برخی لک‌های پوستی، می‌توان به رشد برعکس مو به داخل فولیکول اشاره کرد. موردی که بیشتر ما در طول زندگی حداقل برای یکبار آن را تجربه کرده‌ایم. پوست ما، بستر تعداد بسیار زیادی فولیکول است که وظیفه تغذیه تولید موهای بدن را به عهده دارند. تار مو بعد از تغذیه و رشد کافی، به مرور از داخل فولیکول خارج می‌شود و به سطح پوست می‌آید.

اما در برخی مواقع، این روند به صورت برعکس اتفاق می‌افتد. به این معنی که تار مو به جای بیرون آمدن از داخل فولیکول، به درون پوست می‌رود. این امر، معمولا نتیجه تراشیدن، اپیلاسیون یا شیو کردن موها از روی سطح پوست است. درباره احتمال ایجاد این پدیده نیز، می‌توان گفت افرادی که موهای ضخیم و مجعد دارند بیش از دیگران به این مشکل دچار می‌شوند. این موهای رشد کرده داخل فولیکولی، ممکن است در لمس دردناک باشند و حتی در صورت‌عدم تخلیه، باعث ایجاد کیست شوند.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب

هایپرپیگمنتیشن یا لک‌های ریز قهوه‌ ای رنگ، از عوارض جدی قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آفتاب هستند. نور ساطع شده از خورشید، مجموعه‌ای عظیم از طیف پرتوهای مرئی، فروسرخ و فرابنفش است. در این بین، اشعه فرابنفش قدرت نفوذ فوق العاده بالایی دارد و به راحتی سلامت و زیبایی بافت پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. که البته این موضوع با استفاده از ضدآفتاب قابل کنترل است. آفتاب سوختگی، التهاب، قرمزی و لک قهوه‌ای از جمله عوارض برخورد این اشعه با پوست صورت و بدن است.

نوسانات هورمونی

اگر بخواهیم بزرگترین علت ایجاد لک‌های پوستی شدید و مقاوم را بررسی کنیم، تمام سرنخ‌ها به نوسانات هورمونی ختم می‌شود. سیستم‌های هورمونی، یکی از قدرتمندترین سازوکارهای طبیعی بدن ما هستند. از ریتم خواب و بیداری گرفته تا تولید مثل و بلوغ، کنترل تمام این موارد در دست هورمون‌ها است. اگر سیستم هورمونی بدون اختلال عمل کند، بدن ما به راحتی از پس فراز و نشیب‌های گذر عمر بر می‌آید. اما در شرایطی که عملکرد این سیستم دچار اختلال شود، احتمالا باید منتظر پیامدهای جدی و قابل توجه آن باشیم.

از بزرگترین نشانه‌های ظاهری و قابل مشاهده اختلالات هورمونی، می‌توان به تولید بیش از حد آکنه و ایجاد لک‌های پوستی قهوه‌ای در نقاط مختلف بدن اشاره کرد. این عارضه در خانم‌ها به علت پشت سر گذاشتن دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی بیش از آقایان به چشم می‌خورد. در این‌باره می‌توان به ایجاد آکنه و لک‌های ناشی از پریودی و بارداری اشاره کرد. برای مثال ایجاد ملاسما در دوران حاملگی، از بارزترین لک‌های هورمونی شناخته شده است. معضل بزرگی که متاسفانه درصد بالایی از خانم‌ها را در این برهه درگیر می‌نماید. البته اغلب این لک‌های قهوه‌ای رنگ با بازگشت سطح هورمون‌ها و انجام مراقبت‌های لازم از بین می‌روند و به کلی ناپدید می‌شوند.

توجه داشته باشید که افزایش سن، بروز نشانه‌های پیری، عوامل مادرزادی و عوارض ناشی از مصرف برخی داروها نیز از جمله دیگر دلایل مهم در زمینه ایجاد لک‌های پوستی به شمار می‌روند. اگر علت ایجاد لک پوستی خود را در هیچکدام از دلایل بالا پیدا نکردید، توصیه می‌شود در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه نمایید.